Ngành xây dựng đang đứng trước một thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí carbon dioxide (CO2) từ khí quyển. Với mức tiêu thụ năng lượng chiếm khoảng 32% toàn cầu và đóng góp 34% tổng lượng phát thải toàn cầu, ngành này đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp để giảm thiểu tác động môi trường của mình.
Một trong những giải pháp được xem là hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng là việc sử dụng vật liệu xây dựng phát thải âm, hay còn gọi là vật liệu carbon-negative. Đây là những vật liệu có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn lượng phát thải trong suốt vòng đời của chúng. Không chỉ là một đổi mới công nghệ đơn thuần, xu hướng này còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh, nơi các báo cáo về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) ngày càng chú trọng đến phát thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng.
Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) của Liên minh châu Âu (EU) đang tạo ra động lực cho việc giảm phát thải trong sản xuất xi măng và thép. Đồng thời, một số công nghệ vật liệu phát thải âm hiện nay đã được phát triển, bao gồm công nghệ CCU Concrete (Carbon Capture and Utilization), vật liệu composite mycelium và cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững.
Các chuyên gia nhận định rằng, mặc dù tiềm năng của vật liệu xây dựng phát thải âm là rất lớn, nhưng vẫn còn nhiều thách thức đáng kể trong quá trình thương mại hóa. Một trong những thách thức chính là chi phí cao và thiếu tiêu chuẩn cũng như định nghĩa thống nhất toàn cầu về vật liệu phát thải âm. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp, hỗ trợ cho việc áp dụng rộng rãi các loại vật liệu thân thiện với môi trường.
Cơ hội thương mại hóa đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Ghi nhận của Chương trình Tài chính bền vững của Liên hợp quốc (UNEP FI) cho thấy sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Thị trường CBAM mở rộng cũng tạo động lực đầu tư vào vật liệu carbon-negative.
Ở Việt Nam, tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đồng thời, Việt Nam cũng đã thiết lập các chương trình quốc gia bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan. Việc cập nhật Đóng góp quốc gia tự nguyện (NDC) 3.0 vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia, mở ra những cơ hội mới cho việc phát triển và áp dụng các loại vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường.