TAND tỉnh Đồng Nai hiện đang tiến hành xét xử một vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến Công ty cổ phần Đầu tư Kinh doanh Lộc Phúc, do Nguyễn Hữu Tường (34 tuổi) lãnh đạo. Cùng với Tường, 87 bị cáo khác, bao gồm giám đốc sàn, trưởng phòng, nhân viên bán hàng, pháp lý, kế toán và những người làm ‘chim mồi’ được thuê, đã bị cáo buộc lừa đảo 165 khách hàng, chiếm đoạt tổng số tiền lên đến 255 tỷ đồng.

Trong phần xét hỏi tại phiên tòa, nhiều bị hại đã bày tỏ sự bức xúc và thất vọng sâu sắc khi bị lừa đảo. Bà Thu, một người kinh doanh bất động sản tại TP HCM, chia sẻ rằng bà đã bị lừa khi mua nhà và đất không tồn tại tại Đồng Nai, và đã mất một khoản tiền lớn. Bà Thu cũng bày tỏ sự bất bình và đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) xử lý nghiêm các bị cáo.

Theo cáo trạng, những người làm ‘chim mồi’ đóng vai trò quan trọng trong vụ lừa đảo. Khi nhân viên công ty dụ được khách, họ sẽ đưa khách lên xe đến các khu đất không có dự án thực sự ở Đồng Nai. Tại đây, chỉ trong khoảng 30 phút, nhân viên phối hợp với ‘chim mồi’ để tạo hiện trường chốt cọc. Nếu khách đồng ý, họ sẽ được đưa về lại công ty để tiếp tục ‘diễn’. Tại công ty, nhân viên bố trí khách gặp một ‘chim mồi’ khác – người giả làm khách hàng mua lại suất cọc.

‘Chim mồi’ luôn mang theo túi tiền từ 500 triệu đến một tỷ đồng, đặt lên bàn, rồi ra điều kiện: muốn bán lại suất cọc phải có hợp đồng đặt cọc hoặc chuyển nhượng với Lộc Phúc. Bị cáo Dương Thúy Hằng, một trong số 14 ‘chim mồi’, khai rằng cô được trả từ 500.000 đến 5 triệu đồng cho mỗi ‘phi vụ’.

Luật sư bảo vệ quyền lợi cho bị hại đã đặt câu hỏi cho bị cáo Dương Hữu Đức, Giám đốc kinh doanh Công ty Lộc Phúc, tại phiên tòa. Năm 2020, Nguyễn Hữu Tường lập Công ty TNHH Đầu tư Môi giới Bất động sản Vạn Phúc. Từ tháng 4/2022 đến 8/2023, Tường thuê Nguyễn Văn An (29 tuổi) đứng tên thành lập Công ty Lộc Phúc và Công ty TNHH Bất động sản Green Link Real, trụ sở tại TP HCM, tất cả do Tường bỏ vốn và điều hành.

Dưới sự chỉ đạo của Tường, nhân viên Lộc Phúc và Green Link Real đã tung tin gian dối, tự in sơ đồ các dự án không có thật tại xã An Phước (Long Thành cũ), Sông Thao, An Viễn (Trảng Bom cũ), Hưng Lộc (Thống Nhất cũ). Những hành động này đã gây ra sự hiểu lầm và tin tưởng từ phía khách hàng, dẫn đến việc chiếm đoạt tài sản của họ.

Hội đồng xét xử đang tiếp tục thẩm vấn các bị cáo và xem xét các bằng chứng để đưa ra phán quyết cuối cùng trong vụ án này. Việc xét xử nghiêm các bị cáo sẽ giúp đảm bảo công bằng cho các bị hại và cũng là một biện pháp răn đe đối với những cá nhân và tổ chức có ý định thực hiện các hành vi lừa đảo tương tự trong tương lai.

Ngày 17/7 vừa qua, chị N., 38 tuổi, cư trú tại Hà Nội, đã nhận được một cuộc gọi từ một người lạ tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Thời gian gần đây, một loạt các vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã được ghi nhận, gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Trước tình hình này, các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khao khát được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị lôi cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Các em thiếu niên thường có xu hướng muốn khám phá thế giới xung quanh, và điều này đôi khi khiến họ rơi vào những tình huống nguy hiểm nếu không có sự hướng dẫn và bảo vệ thích đáng,” Tiến sĩ Hương cho biết.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ em thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em cần được trang bị những kỹ năng cần thiết để nhận biết và phòng tránh các hành vi lừa đảo trực tuyến,” ông nhấn mạnh.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống tại Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn và ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt con cái, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Khi đó, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe, là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ em trong thời đại số, các chuyên gia khuyến nghị rằng nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh những kỹ năng tự vệ thiết yếu. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Các hoạt động giáo dục toàn diện, đặc biệt là việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến, là hết sức cần thiết.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo trong việc bảo vệ trẻ em trước những rủi ro trực tuyến. Chỉ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu, chúng ta mới có thể đảm bảo an toàn cho con trẻ trong thế giới số ngày càng phát triển.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, đã phát cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên là sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi đối mặt với một người xưng công an, các em dễ hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu.

Từ khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Ông Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn.

Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội. Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Là một chuyên gia pháp lý, Luật sư Trần Tuấn Anh , Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học.

Thời gian gần đây, Công an thành phố Hồ Chí Minh đã triệt phá nhiều vụ ‘bắt cóc online’ – hình thức tội phạm mới và tinh vi. Nạn nhân bị các đối tượng xấu chi phối qua điện thoại và mạng internet mà không cần gặp mặt trực tiếp, dẫn đến tự cô lập và bị tống tiền. Xu hướng tội phạm này đang có tính chất tinh vi và nguy hiểm, đòi hỏi sự cảnh giác cao độ từ cộng đồng.

Thủ đoạn tinh vi của ‘bắt cóc online’

Ngày 24-7, một nam sinh viên ở phường Diên Hồng, quận 10, TP.HCM, nhận cuộc gọi từ người tự xưng là shipper. Ngay sau đó, đối tượng khác liên lạc qua Zalo, hù dọa nam sinh này liên quan đến việc buôn ma túy và rửa tiền, khiến em hoảng sợ nghe theo lời chúng.

‘Từ cuộc gọi video call gặp anh đội trưởng thì em được yêu cầu chuyển qua Zoom, và trong Zoom có 3 người gồm em và một anh được giới thiệu là bên công an, một anh bên viện kiểm sát khiến em càng tin những gì họ nói’, nam sinh kể lại. Từ đó, chúng bắt nạn nhân chuyển tiền, sau đó điều khiển em từ phường Diên Hồng đi nhiều nơi, rồi đến nhà nghỉ thuộc xã Củ Chi. Tại đây, chúng lừa lấy tài khoản mạng xã hội và số điện thoại người thân để tống tiền 150 triệu đồng.

Vụ này không riêng gì nam sinh viên trên. Với thủ đoạn tương tự, ngày 25-7, nữ sinh viên từ Khánh Hòa cũng bị đối tượng giả danh công an cáo buộc liên quan rửa tiền, yêu cầu chuyển 150 triệu đồng để ‘chứng minh vô tội’. Các đối tượng điều nạn nhân đến khách sạn ở phường Hòa Hưng, buộc tự nhốt trong phòng.

‘Con tham gia cuộc gọi video call rồi một lát sau mấy chú đó nói cần kiểm tra cơ thể, nói con phải cởi hết đồ ra, hình như là có quay lại, vẫn là ở trong cuộc họp ở trong Zoom đó. Rồi sau đó mấy chú lấy video đó dọa bắt mẹ con gửi thêm tiền’, nữ sinh kể lại.

Giải cứu kịp thời

Vào tối 25-7, bà T. đến Công an phường Hòa Hưng trình báo về việc con gái là em Q. (sinh năm 2007) bị mất liên lạc, có dấu hiệu bị khống chế. Trước đó vài giờ, em Q. đang uống nước tại quán cà phê trên đường Hòa Hưng thì nhận điện thoại từ người lạ. Nghe xong, Q. đi đâu không rõ, sau đó mất liên lạc.

Một người liên lạc với bà T. bằng tài khoản Zalo của Q., cho biết đã bắt cóc con bà, chuẩn bị đưa qua Campuchia, yêu cầu chuyển tiền chuộc. Quá hoảng sợ, bà T. chuyển 17 triệu đồng vào tài khoản ngân hàng của Q. Tiếp đó bà liên tiếp nhận cuộc gọi từ nhiều người lạ yêu cầu tiếp tục chuyển tiền, nên đến công an trình báo.

Theo Đội hình sự đặc nhiệm (Đội 2), Phòng cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hồ Chí Minh, đến 19h cùng ngày, lực lượng chức năng đã phát hiện em Q. đang ở một mình trong khách sạn trên đường Trần Văn Đang.

Làm việc với công an, nữ sinh cho biết nhận điện thoại từ người tự xưng là công an, nói thông tin cá nhân của Q. bị lộ, có người sử dụng để tạo tài khoản rửa tiền. Để chứng minh mình không liên quan tội phạm, Q. phải chuyển 150 triệu đồng. Do quá sợ hãi, Q. đã chuyển trước 10 triệu đồng. Đối tượng yêu cầu Q. phải giữ bí mật với mọi người, kể cả cha mẹ, phải di chuyển nhiều nơi, thuê khách sạn ở một mình.

Trung tá Nguyễn Hoàng Lâm, trưởng Công an phường Diên Hồng, cho biết: ‘Sau khi các vụ việc xảy ra, chúng tôi tổ chức tuyên truyền cho khu phố và các hệ thống chính trị trên địa bàn. Chính bản thân tôi cũng yêu cầu các trưởng khu phố, hệ thống chính trị cần tuyên truyền đây là thủ đoạn mới nhất của tội phạm’.

Cơ quan công an khuyến cáo học sinh, sinh viên cần thường xuyên cập nhật thông tin về các loại tội phạm trực tuyến, đồng thời nhà trường, gia đình phải quan tâm, hướng dẫn để các em có giải pháp đúng đắn khi gặp sự cố.

Dấu hiệu nhận biết của dạng thức lừa đảo ‘bắt cóc online’

Một thủ đoạn lừa đảo tinh vi đang gia tăng gần đây là gọi điện giả danh cơ quan chức năng để ‘bắt cóc online’ tinh thần nạn nhân. Các đối tượng thường tự xưng là công an, viện kiểm sát hoặc tòa án, thông báo rằng người nghe liên quan đến các vụ án ma túy, rửa tiền.

Tiếp theo đó, chúng yêu cầu chuyển tiền để ‘chứng minh vô tội’ và đe dọa sẽ bắt giữ bí mật, không được thông báo cho gia đình hay người thân.

Thiếu tá Châu Thị Kim Ngọc, Phòng cảnh sát hình sự Công an TP.HCM, khuyến cáo: ‘Các em không làm gì sai thì không có gì phải sợ. Cơ quan công an không làm việc qua điện thoại, không yêu cầu chuyển khoản, không gửi lệnh bắt qua điện thoại. Hãy bình tĩnh, xử lý tự tin và báo ngay cho cơ quan công an gần nhất’.