Sau 30 năm phát triển, hệ thống quỹ tín dụng nhân dân đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong việc cung cấp vốn cho khu vực nông thôn và các địa bàn khó khăn, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và giảm nghèo bền vững. Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân đã đạt gần 139.000 tỷ đồng, trong đó hơn 90% tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và hộ kinh doanh cá thể – những đối tượng thường bị các ngân hàng thương mại bỏ ngỏ.

Hệ thống quỹ tín dụng nhân dân tiếp tục thể hiện vị trí của mình trong hệ sinh thái tài chính vi mô và đang trở thành mắt xích quan trọng trong tiến trình phát triển tài chính toàn diện quốc gia. Với lợi thế là sự am hiểu về địa bàn và sát thực tiễn đời sống của thành viên, các quỹ tín dụng nhân dân đã cho thấy khả năng phục hồi nhanh chóng và duy trì thanh khoản ổn định trong bối cảnh kinh tế – tài chính toàn cầu nhiều biến động.

Đến cuối năm 2024, toàn hệ thống có 1.177 quỹ tín dụng nhân dân, hoạt động trên địa bàn 57 tỉnh/thành phố với 1.953.510 thành viên. Vốn điều lệ của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân không ngừng tăng lên, đạt 7.778,2 tỷ đồng, tăng 54% so với cuối năm 2020 và tăng 527% so với cuối năm 2010.

Hoạt động cho vay của các quỹ tín dụng nhân dân tập trung chủ yếu vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và các hoạt động dịch vụ thiết thực nhằm phát triển kinh tế địa phương. Các quỹ tín dụng nhân dân đã kinh doanh có lãi, thu nhập bù đắp được chi phí, cho thấy kết quả khả quan và đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, hệ thống quỹ tín dụng nhân dân vẫn tồn tại một số hạn chế. Mô hình quản trị ở nhiều quỹ còn mang tính tự phát, vận hành theo thói quen và tập quán địa phương, thiếu tính chuyên nghiệp. Do đó, việc tái cấu trúc mô hình và nâng cao năng lực quản trị là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống.

Để hệ thống quỹ tín dụng nhân dân hoạt động an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững, Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Co-opBank) cần triển khai chiến lược phát triển dựa trên ba trụ cột. Thứ nhất, nâng cao năng lực điều phối hệ thống để tăng cường sự liên kết và giám sát giữa các quỹ tín dụng nhân dân. Thứ hai, thúc đẩy chuyển đổi số một cách thiết thực và phù hợp để giảm chi phí và rủi ro công nghệ. Thứ ba, tái cấu trúc mô hình hỗ trợ thành viên để tăng cường năng lực quản trị và tài chính cho các quỹ tín dụng nhân dân.

Co-opBank cần đóng vai trò đối tác chiến lược, đồng hành cùng các quỹ tín dụng nhân dân thông qua mô hình đào tạo và tư vấn chuyên sâu. Việc này sẽ giúp các quỹ tín dụng nhân dân nâng cao năng lực quản trị và tài chính, đồng thời mở rộng không gian phát triển và tạo lập hệ sinh thái bền vững cho tài chính vi mô tại Việt Nam. Thông qua đó, Co-opBank có thể hỗ trợ các quỹ tín dụng nhân dân tiếp cận các nguồn vốn và công nghệ mới, giúp họ phát triển bền vững và góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có chuyến công tác đến thành phố Huế trong chương trình công tác tại một số tỉnh miền Trung. Trong chuyến công tác này, Thủ tướng đã tới thăm khu nhà ở xã hội tại đô thị mới An Vân Dương và cây cầu mới Nguyễn Hoàng qua sông Hương.

Khu phức hợp Thủy Vân giai đoạn 2 thuộc đô thị mới An Vân Dương (phường Thủy Vân, quận Thuận Hóa, thành phố Huế) là một trong những dự án nhà ở xã hội được triển khai tại địa phương. Dự án có diện tích gần 45ha, với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 2.241 tỷ đồng. Dự án bao gồm 391 căn hộ chung cư thấp tầng sẽ được xây dựng trong thời gian tới. Thành phố Huế đã ban hành kế hoạch với mục tiêu đến năm 2030, tổng số căn hộ hoàn thành đạt khoảng 7.700 căn. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 hoàn thành khoảng 3.100 căn và giai đoạn 2025-2030 hoàn thành khoảng 4.600 căn. Riêng trong năm 2025, địa phương đầu tư xây dựng 1.200 căn hộ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thăm hỏi và tặng quà các hộ dân tại khu nhà ở xã hội này. Ông phấn khởi trước những căn hộ khá khang trang với hạ tầng đồng bộ, cư dân tại khu nhà ở xã hội sử dụng chung nhiều hạ tầng với khu đô thị. Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực và cách làm của địa phương, chủ đầu tư trong triển khai các dự án nhà ở xã hội. Ông nhấn mạnh Chính phủ rất quan tâm đến vấn đề nhà ở cho công nhân, người lao động với nhiều chính sách và giải pháp tháo gỡ khó khăn.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh quan điểm không phải những nơi “khỉ ho cò gáy”, những mảnh đất “đầu thừa đuôi thẹo” mới làm nhà ở xã hội. Nhà ở xã hội được ưu đãi về vốn vay, đất đai… nên phải có giá thành phù hợp hơn với những người thu nhập thấp, khó khăn về nhà ở. Cùng với việc làm các thủ tục nhanh, thi công nhanh cũng giúp giảm chi phí và giá thành. Thủ tướng lưu ý hạ tầng giao thông, điện, nước, hạ tầng xã hội, y tế, giáo dục, điều kiện vệ sinh, môi trường… trong các dự án nhà ở xã hội phải bảo đảm đầy đủ, thuận tiện cho người dân như với các dự án nhà ở thương mại.

Thủ tướng cũng đề nghị các cơ quan tiếp tục tích cực tạo thuận lợi cho người trẻ dưới 35 tuổi tiếp cận gói tín dụng dành cho đối tượng này đang được các ngân hàng triển khai để giảm lãi suất vay mua nhà.

Sau đó, Thủ tướng đã tới thăm cầu Nguyễn Hoàng – cây cầu thứ 5 ở Huế bắc qua sông Hương, nằm ở khoảng giữa Tử Cấm Thành và chùa Thiên Mụ. Dự án xây dựng cầu vượt sông Hương và đường Nguyễn Hoàng có tổng mức đầu tư hơn 2.281 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách. Cây cầu vượt sông Hương được thiết kế với hình tượng “Hạc chầu Thiên Mụ”, mang đậm dấu ấn, bản sắc của cố đô Huế.

Công trình được khởi công xây dựng ngày 22/12/2022, tiến độ công trình theo hợp đồng là 1.090 ngày. Tuy nhiên, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, sau 814 ngày thi công, đến 25/5, công trình đã được hoàn thành và thông xe kỹ thuật (vượt tiến độ 276 ngày, khoảng 9 tháng).

Thủ tướng đề nghị thành phố Huế tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện quy hoạch không gian phát triển với sông Hương là trục chính, xây dựng thêm nhiều cây cầu đẹp qua sông Hương, phát triển hạ tầng đồng bộ, cảnh quan sáng, xanh, sạch, đẹp, nhất là hệ thống công viên, cây xanh, không gian đi bộ, giao thông thân thiện môi trường, tạo không gian phát triển mới, khai thác du lịch, dịch vụ…

Trong bối cảnh Việt Nam đang tiến tới bỏ hạn mức tín dụng, cơ chế giám sát và quản lý rủi ro dựa trên dữ liệu theo Thông tư 35/2015/TT-NHNN sẽ đóng vai trò then chốt trong việc giám sát hoạt động tín dụng của hệ thống ngân hàng. Sự phát triển từ chuyển đổi số, chuẩn hóa dữ liệu và dữ liệu lớn (big data) sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển từ giám sát tuân thủ sang chủ động dự báo và rà soát rủi ro tín dụng liên tục.

Ngày 3-7-2025, tại Hội nghị Chính phủ với địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sớm bỏ hạn mức tăng trưởng tín dụng – một công cụ hành chính đã được duy trì từ năm 2011 đến nay. Việc bỏ room tín dụng được xem là cải cách điều hành lớn nhất của ngành ngân hàng trong hơn một thập kỷ, nhưng cũng đòi hỏi NHNN phải nâng cao năng lực giám sát để đảm bảo dòng vốn tín dụng được dẫn đến đúng nơi cần thiết.

Từ cuối năm 2015, NHNN đã thiết lập Thông tư 35/2015/TT-NHNN, yêu cầu các ngân hàng phải đáp ứng một hệ thống báo cáo thống kê chi tiết về hoạt động cấp tín dụng, năng lực vốn, giám sát rủi ro nợ xấu và hoạt động ngoại bảng. Định kỳ hàng tuần hoặc hàng tháng, các ngân hàng phải cập nhật tình hình hoạt động với NHNN theo các form mẫu được quy định.

Khung báo cáo của Thông tư 35 cung cấp các thông tin về phân tách dư nợ theo mã ngành kinh tế và mức độ bảo đảm, giúp NHNN đánh giá chính xác dòng chảy tín dụng của thị trường. Đối với các ngành nhạy cảm như đầu tư – kinh doanh bất động sản, khi dư nợ tăng mạnh, hệ thống sẽ tự đẩy thông điệp cảnh báo tới Vụ Chính sách tiền tệ.

Các mẫu báo cáo khác buộc ngân hàng thương mại báo cáo chi tiết nợ quá hạn, nợ cơ cấu và xóa nợ ròng từng tháng, cung cấp góc nhìn sâu hơn về sức khỏe danh mục cho vay. Khi tỷ lệ nợ xấu nội bảng (NPL) vượt quá 3%, hệ thống quản trị nội bộ sẽ kích hoạt chuỗi hành động yêu cầu ngân hàng nộp phương án khắc phục.

Một khi cơ chế hạn mức tín dụng không còn được áp dụng, NHNN cần chuyển sang một hệ thống cảnh báo tự động hơn, dựa trên nền tảng của Thông tư 35. Để hệ thống này hoạt động hiệu quả, cần đẩy mạnh kết nối dữ liệu và số hóa toàn bộ các báo cáo theo chuẩn Thông tư 35, đồng thời thiết lập những ngưỡng cảnh báo cụ thể cho từng chỉ tiêu quan trọng.

Hình 1 thể hiện minh họa Dashboard giám sát hoạt động cấp tín dụng của từng ngân hàng, dựa trên dữ liệu theo thời gian thực được kết nối tự động từ các ngân hàng thương mại về kho dữ liệu của NHNN. Môi trường dữ liệu chuẩn hóa và đồng bộ giúp việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý rủi ro của hệ thống trở nên khả thi hơn.

Các giải pháp hạ tầng công nghệ ngày càng khả thi khi Thông tư 64/2024/TT-NHNN được ban hành, hướng dẫn các ngân hàng về việc triển khai Open API để chia sẻ dữ liệu định danh giao dịch và trạng thái khoản thanh toán với bên thứ ba. Điều này mở ra kỳ vọng lớn về việc số hóa và ứng dụng Open API vào kho dữ liệu Thông tư 35 của toàn hệ thống ngân hàng.