Một nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ nguồn gốc của khoai tây hiện đại, cho thấy rằng chúng là kết quả của sự lai ghép tự nhiên xảy ra cách đây 9 triệu năm giữa một loài cà chua hoang và một họ hàng xa có tên Etuberosum. Sự kiện này đã tạo ra một loài thực vật mới có khả năng hình thành củ, cơ quan lưu trữ dinh dưỡng giúp cây trồng thích nghi với môi trường lạnh giá dần tại dãy Andes.

Nhóm các nhà sinh học tiến hóa và chuyên gia giải mã gene quốc tế đã công bố phát hiện của mình trên tạp chí khoa học Cell. Họ đã phân tích 450 bộ gene từ các giống khoai tây hoang và thuần hóa, và kết quả cho thấy khoảng 14 triệu năm trước, cà chua hoang và Etuberosum từng cùng tách ra từ một tổ tiên chung. Đến khoảng 9 triệu năm trước, sự lai giống tự nhiên giữa hai nhánh này đã tạo ra loài cây có khả năng mọc củ, tiền thân của khoai tây hiện đại.

Etuberosum chỉ gồm 3 loài, có hình dáng hoa và lá giống khoai tây nhưng không mọc củ. Các loài này hiện nay chỉ xuất hiện ở một số nơi biệt lập như đảo Juan Fernández giữa Thái Bình Dương và rừng nhiệt đới ở Chile. Việc tiến hóa để mọc củ đã giúp khoai tây có lợi thế vượt trội trong môi trường khắc nghiệt, từ đó mở rộng chủng loài và tạo nên sự đa dạng phong phú như ngày nay.

Giáo sư Sanwen Huang, chủ tịch Viện Khoa học nông nghiệp nhiệt đới Trung Quốc, trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ rằng khám phá gene ẩn sau củ khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu, sâu bệnh hay khô hạn. Hiện đã có hơn 100 loài khoai tây hoang mọc củ, dù không phải loài nào cũng ăn được do chứa độc tố.

Khoai tây hiện là cây lương thực quan trọng thứ ba toàn cầu, chỉ sau lúa mì và lúa gạo, góp phần vào 80% lượng calo nhân loại tiêu thụ. Hiểu được nguồn gốc tiến hóa của khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới với đặc tính tốt hơn.

Tổ chức Lương nông của Liên Hiệp Quốc (FAO) đã quyết định lấy năm 2008 là Năm quốc tế khoai tây, nhằm tôn vinh giá trị của loại củ này. Khoai tây vẫn là cứu cánh tại nhiều vùng khô hạn, mùa hè ngắn và địa hình cao, nơi mà lúa hay ngô không thể trồng được. Và nguồn gốc kỳ lạ của loài củ này, một sự kết hợp tình cờ giữa hai giống cây chẳng liên quan, lại chính là điều khiến nó đặc biệt.

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tiến triển của bệnh thận mạn tính. Đối với người suy thận, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, bao gồm cả loại gạo và cách chế biến, là rất quan trọng để đảm bảo năng lượng và không gây quá tải cho thận.

Người suy thận thường được khuyên hạn chế kali và natri, vì vậy việc chọn loại gạo trắng đã qua tinh luyện là phù hợp hơn so với gạo nguyên cám, do gạo trắng chứa ít kali và photpho hơn. Tiến sĩ Andrew Chin, chuyên gia dinh dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Quốc gia Singapore, khuyên người bệnh thận nên ưu tiên gạo trắng vì chúng dễ tiêu hóa hơn và ít làm thận phải hoạt động quá sức.

Khi ăn cơm, người suy thận nên ăn lượng vừa phải, tùy theo mức độ hoạt động và chỉ số sinh hóa máu. National Kidney Foundation khuyến nghị rằng tổng năng lượng từ tinh bột nên chiếm khoảng 50-60% khẩu phần ăn, trong khi lượng đạm cần giới hạn ở mức 0,6-0,8g/kg thể trọng/ngày. Một bát cơm trắng khoảng 150g cung cấp hơn 40g carbohydrate, tương đương 180 kcal. Vì vậy, mỗi bữa người bệnh chỉ nên ăn khoảng 1 bát rưỡi đến 2 bát cơm là hợp lý.

Để giảm thêm lượng kali từ gạo, người bệnh có thể vo gạo nhiều lần, ngâm nước ấm khoảng 1 giờ và bỏ nước trước khi nấu. Việc chọn món ăn đi kèm cũng quan trọng, nên chọn món giàu đạm thực vật, rau củ luộc ít kali, cá hấp hoặc thịt nạc nấu nhạt, tránh ăn kèm các món kho mặn, dưa muối, cá khô vì chúng giàu natri và photpho.