Trong thời đại công nghệ số hiện nay, nhiều ngành học đang có cơ hội phát triển mạnh mẽ và được dự đoán sẽ bùng nổ trong 10-20 năm tới. Khi nhắc đến công nghệ, mọi người thường nghĩ đến các ngành học như Khoa học máy tính, Khoa học dữ liệu, Công nghệ robot hay Kỹ thuật phần mềm. Tuy nhiên, cũng có những ngành học khác tưởng chừng không liên quan trực tiếp đến công nghệ nhưng lại đang âm thầm hưởng lợi và mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn.

Dưới đây là 5 ngành học đang ‘hưởng ké’ nhưng lại mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn, thậm chí còn dễ tiếp cận hơn với nhiều học sinh phổ thông không thiên về kỹ thuật nặng.

1. Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng: Ngành này đã trải qua một sự thay đổi lớn khi AI và dữ liệu lớn được áp dụng vào mọi khâu từ dự báo nhu cầu, theo dõi hàng hóa, quản lý tồn kho cho tới tối ưu tuyến đường. Các chuyên viên logistics hiểu công nghệ vừa giỏi quản lý vận hành, vừa có tư duy số hóa đang có cơ hội phát triển lớn. Với sự phát triển của thương mại điện tử và kinh tế số, nhu cầu về chuyên gia logistics có thể phân tích và tối ưu hóa chuỗi cung ứng bằng công nghệ đang tăng cao.

2. Marketing số: Ngành Marketing số (Digital Marketing) trở thành điểm giao thoa thú vị giữa tư duy sáng tạo và kỹ năng phân tích dữ liệu. Người làm marketing buộc phải hiểu dữ liệu và biết cách phân tích tệp khách hàng, tối ưu chiến dịch bằng công nghệ. Trong một thế giới mà các doanh nghiệp đang ngày càng phụ thuộc vào không gian kỹ thuật số, các chuyên gia marketing số có khả năng tạo ra các chiến dịch hiệu quả và đo lường được đang có cơ hội phát triển rộng lớn.

3. Ngôn ngữ học tính toán: Ngành Ngôn ngữ học tính toán vốn nằm giao thoa giữa Ngôn ngữ học và Khoa học máy tính bỗng trở thành mảnh đất màu mỡ nhờ sự phát triển mạnh mẽ của AI. Sinh viên ngành này học về cấu trúc ngôn ngữ, dịch máy, phân tích cảm xúc, gán nhãn văn bản, xây dựng chatbot… Với sự phát triển của các công cụ giao tiếp tự động và dịch ngôn ngữ, chuyên gia ngôn ngữ học tính toán đang có cơ hội phát triển lớn trong việc tạo ra các công cụ giúp máy tính hiểu và tương tác với ngôn ngữ con người.

4. Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX/UI): Ngành UX/UI hiện nay không chỉ còn là ‘mỹ thuật số’, mà đã phát triển thành lĩnh vực nghiên cứu hành vi, phân tích thói quen và thử nghiệm trên nền tảng dữ liệu lớn. Các chuyên gia UX/UI có nhiệm vụ tạo ra các giao diện người dùng thân thiện, trực quan và hiệu quả, điều này đang trở thành một phần quan trọng trong việc phát triển sản phẩm và dịch vụ số.

5. Tâm lý học: Ngành Tâm lý học hiện đại đang ngày càng gắn chặt với công nghệ. Các chuyên gia tâm lý hiểu cách con người suy nghĩ và phản ứng đang có cơ hội phát triển lớn trong lĩnh vực công nghệ, giáo dục, trị liệu… Việc áp dụng kiến thức tâm lý vào việc thiết kế các sản phẩm và dịch vụ số đang trở thành một yếu tố quan trọng để tạo ra các giải pháp phù hợp và nhân văn.

Những ngành học này có thể không quá ‘kỹ thuật’, nhưng nếu được đào tạo bài bản và cập nhật công nghệ thường xuyên, bạn sẽ trở thành nhân sự mà cả thị trường đang khao khát vì vừa hiểu con người, vừa biết cách dùng công nghệ để phục vụ con người.

Nhiều phụ huynh hiện nay đang lo lắng về thói quen của con mình khi không thích dọn dẹp và thường để giường ngủ bừa bộn. Tuy nhiên, các nghiên cứu tâm lý gần đây đã chỉ ra rằng sự bừa bộn có thể có tác động tích cực đến sự sáng tạo của trẻ. Một nghiên cứu được thực hiện bởi nhà tâm lý học Vohs vào năm 2023 cho thấy rằng những người ở trong môi trường bừa bộn có khả năng sáng tạo cao hơn 30% so với những người ở trong môi trường gọn gàng.

Cụ thể, trong nghiên cứu này, 48 người tham gia được yêu cầu liệt kê những công dụng sáng tạo của quả bóng bàn trong một căn phòng được thiết kế để trông ‘gọn gàng’ hoặc ‘bừa bộn’. Kết quả cho thấy số lượng và chất lượng ý tưởng sáng tạo do nhóm ở trong phòng bừa bộn đề xuất cao hơn đáng kể. Ngoài ra, một nghiên cứu mở rộng khác cũng chỉ ra rằng những người có giường bừa bộn đánh giá khả năng sáng tạo của mình cao hơn 50% so với những người có giường gọn gàng. Điều này cho thấy rằng môi trường hỗn loạn có thể trực tiếp thúc đẩy tư duy phân kỳ, cho phép mọi người thoát khỏi khuôn khổ trong thời gian ngắn và có khả năng liên tưởng tự do.

Về cơ bản, một môi trường hỗn loạn truyền đi các tín hiệu ‘ngẫu nhiên’, và các tín hiệu ngẫu nhiên trong một môi trường hỗn loạn kích thích mạng lưới tư duy của con người. Ví dụ, kích thích tư duy sáng tạo, tư duy số không,… Tư duy từ con số không bắt nguồn từ khái niệm lập ngân sách từ con số không vào những năm 1970. Nó đề cập đến một cách suy nghĩ xem xét lại các vấn đề từ đầu bằng cách thoát khỏi khuôn khổ và kinh nghiệm hiện có. Cách suy nghĩ này ủng hộ việc gạt bỏ dữ liệu lịch sử và khuôn khổ hiện có và tái cấu trúc bản chất của thông tin hiện có. Mục đích của chế độ tư duy này là tìm kiếm sự đổi mới.

Ba đặc điểm của tư duy từ con số không là thiết lập lại từ đầu, định hướng mục tiêu và đột phá sáng tạo. Một môi trường hỗn loạn về cơ bản là một sự thiết lập lại, khiến các quy tắc và môi trường có trật tự trở nên ngẫu nhiên, cho phép mọi người tìm ra các giải pháp mới trong sự hỗn loạn. Con đường cơ bản của sự sáng tạo do sự hỗn loạn mang lại là môi trường định hình lại các mô hình nhận thức thông qua tính dẻo của não.

Rối loạn làm suy yếu cảm giác kiểm soát và kích hoạt mạng lưới chế độ mặc định/ACC của vỏ não vành trước DMN, do đó thúc đẩy các mối liên kết không liên quan từ xa và giải phóng tư duy khác biệt và sáng tạo của mọi người. Tuy nhiên, mọi thứ đều quá mức, và trong khi sự hỗn loạn phá vỡ sự cân bằng mang đến những ý tưởng tuyệt vời, nó cũng đi kèm với một số ‘rủi ro’ nhất định.

Ví dụ, một loạt hiệu ứng cửa sổ vỡ xuất hiện trong tâm lý học. Khi con người ở trong môi trường hỗn loạn trong thời gian dài, chức năng thùy trước trán của họ sẽ bị ức chế. Ngoài ra, môi trường lộn xộn sẽ làm tăng quá tải cảm giác ở một mức độ nhất định, làm tăng mức cortisol của một người, ức chế trạng thái thư giãn cần thiết cho tư duy sáng tạo và không có lợi cho tư duy phân kỳ.

Tóm lại, sự bừa bộn trong phòng sẽ có tác động đa chiều đến con người, vừa có lợi vừa có hại. Chúng ta cũng nên có thái độ biện chứng khi xem xét kết luận, bởi vì không bao giờ có một câu trả lời chuẩn mực cho việc làm thế nào để đạt được sự sáng tạo. Một môi trường hỗn loạn có thể mang lại lợi ích cho sự sáng tạo, nhưng cũng cần có sự cân bằng và quản lý hợp lý để tránh các tác động tiêu cực.

Alisa Phạm, một du học sinh Việt Nam 15 tuổi, đã tạo nên lịch sử khi trở thành sinh viên người Việt trẻ tuổi nhất nhận bằng cử nhân tại New Zealand. Cô bé sẽ tham dự lễ tốt nghiệp với tư cách là sinh viên xuất sắc của Trường Đại học Công nghệ Auckland (AUT), nơi cô đã hoàn thành chương trình nghiên cứu truyền thông.

Không chỉ dừng lại ở đó, Alisa Phạm đang tiếp tục theo đuổi hai chương trình thạc sĩ cùng lúc. Dự kiến, cô sẽ hoàn thành thạc sĩ ngành nghiên cứu triết học về trí tuệ nhân tạo (AI) tại AUT vào cuối năm nay và thạc sĩ ngành tâm lý học của ĐH Harvard (Mỹ) vào năm 2026. Thành tích ấn tượng của cô đã giúp Alisa Phạm trở thành người Việt duy nhất được vinh danh trong top 100 Thần đồng trẻ toàn cầu 2025 (Global Child Prodigy Awards – GCPA 2025) trong lĩnh vực giáo dục.

Hiện tại, Alisa Phạm đang nghiên cứu về AI, tâm lý học, truyền thông và an ninh mạng. Cô cũng đang làm trợ lý nghiên cứu cùng giảng viên Jennie Watts tại AUT. Với niềm đam mê tri thức, Alisa Phạm xác định lĩnh vực của mình là phân tích mọi khía cạnh, luôn đặt câu hỏi đa chiều, phản biện và tìm ra giải pháp mới. Cô muốn ứng dụng kiến thức vào quá trình học tập lẫn sinh hoạt và chia sẻ với các bạn học sinh đồng trang lứa trong nước các phương pháp học tập, sự độc lập trong tư duy cùng những kỹ năng mềm.

Không chỉ xuất sắc trong học tập, Alisa Phạm còn quan tâm đến vấn đề môi trường. Cô đã kiến tạo Ozone Points, một nền tảng online giúp trẻ em, phụ huynh và mọi người tiếp cận, tham gia đăng ký trồng cây, giữ gìn môi trường thiên nhiên, góp phần hạn chế tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu.

Alisa Phạm tin rằng sức mạnh lớn nhất của chúng ta là đoàn kết và thấu hiểu lẫn nhau để hướng tới tương lai bền vững, hạnh phúc cho tất cả mọi người. Cô muốn theo đuổi việc học tập suốt đời và không ngừng phát triển. Với những thành tích và đóng góp của mình, Alisa Phạm đã trở thành một hình tượng cảm hứng cho nhiều bạn trẻ.

Thông tin về Alisa Phạm có thể được tìm hiểu thêm tại Global Child Prodigy Awards và những thông tin cập nhật về các hoạt động của cô có thể được theo dõi trên các nền tảng trực tuyến.