Chiều ngày 2/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tổ chức một tọa đàm quan trọng về tổ chức và quản lý giáo dục cấp xã sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương. Sự kiện này tập trung vào việc tìm kiếm giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục tại cấp xã trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai.

Tọa đàm có sự tham gia của các lãnh đạo và đại diện từ Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng Quốc gia giáo dục và Phát triển nhân lực, Sở Giáo dục và Đào tạo, cũng như các cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý của chính quyền cấp xã đến từ 5 tỉnh, thành phố. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh rằng việc vận hành hiệu quả chính quyền hai cấp là công việc trọng tâm trước mắt, đặc biệt là khi chỉ còn một tháng nữa là đến năm học mới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã chính thức đi vào hoạt động tròn 1 tháng. Việc làm sao để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành một cách tốt nhất, đáp ứng yêu cầu công việc hành chính, cũng như kiến tạo cho sự phát triển của địa phương là công việc trọng tâm trước mắt. “Từ khóa” của tọa đàm lần này là “cấp xã”, nơi đang chịu nhiều thay đổi trong quá trình phân cấp, phân quyền.

Cụ thể, khi phân cấp, phân quyền, rất nhiều quyền được phân định từ cấp trung ương xuống cấp tỉnh; nhiều nhiệm vụ, chức năng được phân định từ cấp tỉnh xuống cấp xã. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã rà soát 99 văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, điều chỉnh 69 nhiệm vụ, cắt giảm hàng loạt thủ tục hành chính. Bộ đã tham mưu Chính phủ ban hành 2 Nghị định và Bộ ban hành theo thẩm quyền 6 Thông tư về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực giáo dục.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông Thái Văn Tài cho biết, sau một tháng triển khai mô hình chính quyền hai cấp, hoạt động quản lý giáo dục trên toàn quốc đã đạt được một số kết quả tích cực. Trong đó, bảo đảm vận hành thông suốt trong quản lý giáo dục. Công tác chuyển đổi số trong quản trị giáo dục cũng được đẩy mạnh. Tuy nhiên, mô hình quản lý giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp cũng bộc lộ khó khăn như thiếu hụt công chức xã có am hiểu, chuyên môn thuộc lĩnh vực giáo dục.

Do đó, cần kiện toàn nhân sự bảo đảm “đúng người – đúng việc – đúng năng lực”. Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh nhấn mạnh nguyên tắc và định hướng trong việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, đề xuất một số kiến nghị cụ thể nhằm phát huy vai trò của Sở Giáo dục và Đào tạo cũng như Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc triển khai hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực giáo dục.

Thông tin thêm về các chính sách giáo dục mới có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của Chính phủ Việt Nam.

Cập nhật thông tin về giáo dục tại Việt Nam.

Đội ngũ chuyên viên phụ trách giáo dục cấp xã hiện nay đang gặp nhiều khó khăn do thiếu chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục. Theo báo cáo của Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, khoảng 70-80% chuyên viên phụ trách giáo dục cấp xã không có chuyên môn trong lĩnh vực giáo dục. Điều này cho thấy thực trạng đội ngũ phụ trách giáo dục cấp xã sau sáp nhập đang gặp nhiều thách thức.

Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đã tiến hành khảo sát và thống kê, kết quả cho thấy chỉ khoảng 20-30% công chức giáo dục cấp xã hiện nay có chuyên môn hoặc kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực giáo dục. Còn lại đến từ nhiều bộ phận khác như phòng Dân tộc và Tôn giáo, Tư pháp, Đoàn thanh niên, phòng Nông nghiệp và Môi trường, Thanh tra huyện, phòng Nội vụ, hội Chữ thập đỏ… Nhiều người trong số họ không có trình độ chuyên môn về sư phạm, thậm chí không liên quan đến lĩnh vực giáo dục.

Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, cho biết hiện hầu hết địa phương chỉ bố trí một người phụ trách giáo dục ở cấp xã, vài nơi ở Hà Nội và TP HCM có 2-3 người. Trong khi đó, số trường, học sinh ở nhiều xã, phường có thể từ vài nghìn tới hàng chục nghìn. Ông Tuấn Anh đánh giá đội ngũ phụ trách giáo dục cấp xã đối mặt tình trạng quá tải về công việc. Ngoài ra, do thiếu kinh nghiệm và chuyên môn, các công chức giáo dục cấp xã đang gặp nhiều khó khăn trong công việc.

Chị Nguyễn Diệu Bình, chuyên viên phòng Văn hóa – Xã hội phường Láng, Hà Nội, chia sẻ rằng chị đã có chuyên môn về giáo dục, nhưng trước đây chỉ phụ trách cấp mầm non. Giờ chị phải đảm nhận cả cấp tiểu học, THCS, đây thực sự là khó khăn lớn với chị.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết sẽ tổ chức tập huấn cho công chức giáo dục cấp xã cả nước, sau đó hoàn thành sổ tay, gồm các tình huống liên quan về nghiệp vụ ở cấp này. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định tập trung hỗ trợ cấp xã là yêu cầu cấp bách hiện nay. Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết sẽ tiếp tục lắng nghe, nắm bắt tình hình để có những giải pháp phù hợp.

Trước tình hình này, ngành giáo dục đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để hỗ trợ đội ngũ phụ trách giáo dục cấp xã. Mục tiêu là đảm bảo đội ngũ này có đủ chuyên môn và kinh nghiệm để thực hiện tốt công việc của mình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại các địa phương.

Từ ngày 1.7.2025, UBND cấp xã sẽ chính thức đảm nhận vai trò quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm trên địa bàn, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong phân quyền và phân cấp lĩnh vực giáo dục. Sự điều chỉnh này chuyển giao quyền quản lý từ cấp huyện xuống cấp xã, theo quy định tại Thông tư 10/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Thông tư này quy định chi tiết về phân quyền và thẩm quyền quản lý giáo dục phổ thông, có hiệu lực từ ngày 1.7.2025. Theo đó, UBND cấp xã sẽ chịu trách nhiệm hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện các quy định về dạy thêm, học thêm trên địa bàn. Cơ quan này cũng có thẩm quyền xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý các vi phạm liên quan đến hoạt động dạy thêm, học thêm. Ngoài ra, UBND cấp xã sẽ giám sát việc tuân thủ quy định của pháp luật về thời giờ làm việc và giờ làm thêm của các cơ sở dạy thêm, học thêm.

Một nhiệm vụ quan trọng khác của UBND cấp xã là kiểm tra các điều kiện về an ninh, trật tự, an toàn, vệ sinh môi trường và phòng cháy chữa cháy tại các cơ sở tổ chức dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường. Việc này nhằm đảm bảo môi trường học tập an toàn và chất lượng cho học sinh.

Sự thay đổi này phù hợp với chủ trương sắp xếp lại mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã), hướng tới bỏ cấp huyện từ cùng thời điểm. Người dân tại các xã đã bắt đầu cảm nhận được sự tiện lợi khi thực hiện thủ tục hành chính tại cấp xã, thay vì phải đi đến cấp huyện.

Bà Phương Thị Ngân, một người dân xã Minh Châu, chia sẻ rằng trước đây bà phải vượt sông, đi phà sang UBND huyện Ba Vì để làm thủ tục. Tuy nhiên, với việc giao quyền quản lý cho cấp xã, giờ đây bà có thể thực hiện nhanh chóng tại UBND xã. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm thiểu các thủ tục phức tạp cho người dân.

Tuy nhiên, việc giao quyền quản lý cho cấp xã cũng đặt ra yêu cầu cao đối với cán bộ công chức xã. Họ đòi hỏi phải chủ động và hiệu quả trong xử lý công việc để không làm chậm trễ tiến độ. Việc này yêu cầu sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ cán bộ cấp xã để đảm bảo thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao.

Sự thay đổi trong quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm từ cấp huyện xuống cấp xã thể hiện sự linh hoạt và thích ứng của hệ thống quản lý giáo dục địa phương. Điều quan trọng là sự phối hợp chặt chẽ và hiệu quả giữa các cấp chính quyền và cơ quan liên quan để đảm bảo chất lượng giáo dục và quyền lợi của học sinh.