Con đường sự nghiệp của nhiều lao động trẻ (LĐT) sau khi tốt nghiệp đại học thường không suôn sẻ như mong muốn. Họ phải đối mặt với áp lực từ gia đình, kỳ vọng cá nhân và sự cạnh tranh gay gắt của thị trường lao động. Việc tìm kiếm một công việc phù hợp và ổn định trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Thực tế cho thấy, nhiều LĐT sau khi tốt nghiệp đại học phải trải qua một quá trình tìm việc kéo dài, đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt và những yêu cầu khắt khe từ nhà tuyển dụng. Nguyễn Hoàng Anh Khoa, một sinh viên tiêu biểu tốt nghiệp ngành kinh doanh quốc tế tại một trường đại học ở TP HCM, chia sẻ rằng anh đã gặp phải khó khăn khi đi phỏng vấn xin việc. Nhà tuyển dụng tập trung hỏi về kinh nghiệm, kỹ năng xử lý tình huống, giao tiếp và làm việc nhóm, điều này khiến anh cảm thấy bất ngờ và hụt hẫng.

Trần Ngọc Bảo Trân, một LĐT khác tại TP HCM, đã có một khởi đầu suôn sẻ khi được một tập đoàn lớn mời về làm việc với mức lương cao và đãi ngộ hấp dẫn. Tuy nhiên, chỉ sau 3 tháng, Trân quyết định xin nghỉ do không chịu nổi áp lực công việc và nhận ra rằng công việc không phù hợp với bản thân.

Vũ Hoài Thanh, một LĐT quê Quảng Ngãi, đã trải qua một hành trình lập nghiệp đầy gian nan tại TP HCM. Tốt nghiệp cao đẳng ngành kỹ thuật điện, Thanh quyết định lên thành phố với mong muốn tìm được công việc ổn định để phụ giúp gia đình. Tuy nhiên, anh đã gặp phải khó khăn về tài chính và cảm thấy lạc lối vì không biết bắt đầu từ đâu.

Ông Nguyễn Lê Vĩnh Lynh, Giám đốc Chi nhánh Công ty CP Ngắm cảnh Việt Nam tại TP HCM, cho rằng nhiều SV mới tốt nghiệp vẫn còn loay hoay chưa xác định được hướng đi cụ thể. Họ phải đối mặt với áp lực vô hình từ nhiều phía, bao gồm cả kỳ vọng từ gia đình và sự cạnh tranh gay gắt của thị trường lao động.

ThS Nguyễn Thị Kim Phụng, Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Quan hệ doanh nghiệp – Trường ĐH Tài chính – Marketing, cho rằng không phải ai cũng sẵn sàng bước vào guồng quay công việc ngay sau khi ra trường. Nhiều SV mới tốt nghiệp rơi vào trạng thái mông lung, chưa biết bắt đầu từ đâu.

Để không trượt dài trong cảm giác bế tắc, LĐT cần chủ động lên kế hoạch cho giai đoạn chuyển tiếp. Giai đoạn sau tốt nghiệp nên được xem là thời điểm lý tưởng để nghỉ ngơi có chủ đích, học thêm kỹ năng, tham gia thực tập, học cao học hoặc thử sức với công việc trái ngành nhằm mở rộng trải nghiệm và khám phá bản thân.

TS Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp TP HCM, cho rằng SV mới ra trường hiện nay không thiếu sự hỗ trợ để bắt đầu sự nghiệp. Các trung tâm hỗ trợ việc làm tại trường đại học là địa chỉ đáng tin cậy, cung cấp dịch vụ tư vấn nghề nghiệp, hỗ trợ viết CV, luyện phỏng vấn và giới thiệu cơ hội thực tập, việc làm phù hợp.

Tóm lại, con đường sự nghiệp của LĐT sau khi tốt nghiệp đại học không luôn luôn suôn sẻ. Họ cần chủ động lên kế hoạch, tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và định hình lộ trình nghề nghiệp để tự tin bước vào thị trường lao động.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang cách mạng hóa thị trường lao động, tạo ra cả cơ hội và thách thức cho người mới tốt nghiệp. Khi AI ngày càng hiện diện trong mọi lĩnh vực, các công việc cấp đầu vào (Entry level) đang bị ảnh hưởng rõ rệt. Những công việc này thường yêu cầu ít hoặc không cần kinh nghiệm và được xem là bước khởi đầu để người trẻ tích lũy kinh nghiệm và hình thành tư duy nghề nghiệp.

Theo ông Fawad Bajwa, chuyên gia từ Công ty tư vấn nhân sự cấp cao Russell Reynolds Associates, AI đang thay đổi cách thực hiện các công việc cấp đầu vào. Thay vì thực hiện các nhiệm vụ lặp lại, đơn điệu, người mới đi làm giờ đây cần tập trung vào việc chọn lọc đầu ra do AI tạo ra và đưa ra đánh giá cuối cùng. Một ví dụ điển hình là lĩnh vực marketing, nơi nhân viên trẻ sử dụng AI để soạn nháp các tài liệu quảng bá. Trong lĩnh vực phân tích dữ liệu, AI hỗ trợ chuẩn bị dữ liệu để con người xử lý sâu hơn.

Ông Zanele Munyikwa, chuyên gia kinh tế tại Revelio Labs, cho rằng AI đang thúc đẩy một ‘cuộc chuyển đổi nghề nghiệp’ ở nhóm công việc đầu vào. Các nhiệm vụ do nhân sự trẻ đảm nhận đang chuyển dần sang những phần việc ít bị AI can thiệp hơn. Tuy nhiên, AI chưa xóa sổ hoàn toàn nhóm công việc đầu vào. Tác động của nó đang khiến các doanh nghiệp phải cân nhắc lại cách tuyển dụng và đào tạo người trẻ.

Nếu không còn các nhiệm vụ cơ bản để bắt đầu, người trẻ sẽ thiếu cơ hội học hỏi, tích lũy kinh nghiệm thực tế và hình thành sự tự tin nghề nghiệp. Một khảo sát của Russell Reynolds Associates cho thấy 54% lãnh đạo doanh nghiệp lo ngại việc phụ thuộc vào AI sẽ làm xói mòn tư duy phản biện của nhân sự trẻ. Khoảng 25% quan ngại AI có thể làm giảm chất lượng sản phẩm và quy trình nội bộ.

Những công việc nào dễ bị thay thế? Theo phân tích của Revelio Labs, những vị trí dễ bị AI thay thế nhất là các nghề mang tính kỹ thuật cao như kỹ sư dữ liệu, quản trị cơ sở dữ liệu, chuyên viên an ninh mạng, kiểm toán viên… Trong khi đó, các công việc đòi hỏi sự tương tác trực tiếp như dịch vụ lưu trú, sản xuất thủ công hay chăm sóc khách hàng vẫn có nhu cầu cao và ít bị ảnh hưởng.

Để thích nghi với sự thay đổi này, các doanh nghiệp cần nghĩ đến những ‘đường băng’ mới để người trẻ có thể học nghề và phát triển. Các mô hình học việc, các khóa huấn luyện có hỗ trợ AI hoặc chương trình đào tạo tích hợp công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng. Người trẻ cần chuẩn bị hành trang mới để bước vào thị trường lao động.

Không chỉ là kiến thức chuyên môn, họ cần biết cách sử dụng công cụ AI, phát triển tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề, và khả năng thích ứng nhanh. AI không giành mất cơ hội nghề nghiệp của người trẻ, nhưng nó đang định nghĩa lại ‘cơ hội’ đó theo cách hoàn toàn khác. Người thành công trong thời đại này là người biết tận dụng công nghệ như một bàn đạp để học hỏi, thích nghi và phát triển bền vững.