Đêm biên giới A Lưới, thành phố Huế, là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn trải nghiệm văn hóa và ẩm thực độc đáo của đồng bào dân tộc Tà Ôi. Với không gian ấm áp của ánh lửa và men rượu cần, rượu đoak nồng nàn cùng tiếng trống chiêng ngân vang, du khách như được mời gọi khám phá cánh cửa văn hóa của đại ngàn phía Tây.

Tại không gian A Roàng, xã A Lưới4, du khách có thể tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa ẩm thực Tà Ôi, nơi các homestay và nhà cộng đồng chào đón những đoàn khách đầu tiên. Người Tà Ôi tại đây giới thiệu những món ăn truyền thống gắn liền với rau rừng, thịt khô gác bếp, cá suối nướng và cơm lam, tất cả đều thể hiện mối giao hòa sâu sắc giữa con người và thiên nhiên.

Trong kho tàng ẩm thực của người Tà Ôi, hai món bánh truyền thống là a quát (bánh sừng trâu) và a deep man (bánh nếp vừng) đã gây ấn tượng mạnh với du khách. A quát được xem như biểu tượng của tình yêu và sự thủy chung, với chiếc lớn đại diện cho chàng trai và chiếc nhỏ tượng trưng cho cô gái. Còn a deep man, làm từ xôi nếp giã nhuyễn trộn với mè rang, được cắt thành miếng dày và xếp tròn như hai bàn tay ghép lại.

Rau rừng là thành phần không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của người Tà Ôi, được tuyển chọn kỹ lưỡng và tươi ngon. Từ rau tàu bay giòn, môn thục trộn mỡ nướng trong ống tre, đến rau rớn giòn chát xào hoặc trộn gỏi, lá trưng để cuốn thịt nướng và rau chua nấu canh cá suối, mỗi loại rau đều kết hợp với gia vị dân dã như muối, ớt và các thảo mộc địa phương, tạo nên hương vị vừa quen thuộc, vừa mới mẻ.

Thức uống đặc trưng không thể thiếu là rượu cần, với nước gạo đục, chua nhẹ và ngọt hậu, ủ từ nhiều ngày, tạo nên sự quyến rũ và gắn kết giữa con người với văn hóa Tà Ôi.

Viên Đăng Phú, một hướng dẫn viên du lịch trẻ của Tà Ôi, đã trở thành cầu nối văn hóa, không chỉ giới thiệu về cảnh sắc A Lưới mà còn tự tay học hỏi và trình bày các món ăn đặc sản của vùng. Anh thường dẫn du khách vào rừng hái rau, bắt cá suối và trải nghiệm homestay với bữa ăn thuần Việt trên cao nguyên.

Nhiều du khách, trong đó có cả du khách quốc tế, đã thể hiện sự quan tâm và yêu thích đối với sản phẩm văn hóa và ẩm thực của Tà Ôi. Sự đón nhận này tiếp thêm động lực cho Viên Đăng Phú và những người như anh trong việc quảng bá và bảo tồn văn hóa bản địa.

Du lịch ẩm thực đã trở thành một phần quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế tại A Lưới. Qua các hoạt động du lịch và homestay, nhiều bà con dân tộc thiểu số đã có việc làm và thu nhập ổn định. Hạ tầng nông thôn cũng được cải thiện với đường sá, điện, trường học, bệnh xá và các homestay được đầu tư khang trang.

Ông Hồ Văn Khởi, Phó Chủ tịch UBND xã A Lưới4, nhấn mạnh rằng việc giữ chân du khách không chỉ dừng lại ở việc họ trải nghiệm nét đẹp của thiên nhiên, con người và văn hóa, mà còn giúp thúc đẩy ngành công nghiệp không khói phát triển, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người dân địa phương.

Khánh Hòa đang tích cực triển khai các hoạt động nhằm phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp gắn liền với bản sắc văn hóa tại các vùng miền núi. Huyện Khánh Sơn, thường được gọi là ‘thủ phủ sầu riêng’, đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn du khách với nhiều mô hình du lịch hiệu quả. Tại đây, du khách có thể tham quan các vườn trái cây, trải nghiệm thu hái, lưu trú tại homestay nhà sàn, thưởng thức các buổi biểu diễn chiêng trống và khám phá ẩm thực truyền thống.

Khánh Sơn đã triển khai đề án phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP và văn hóa bản địa. Người dân địa phương đã chủ động phát triển các mô hình du lịch sinh thái nông nghiệp, tạo ra những điểm nhấn thu hút du khách. Mùa sầu riêng chín rộ vào cuối tháng 7 là thời điểm Khánh Sơn đón tiếp nhiều du khách từ khắp nơi. Nhiều hộ dân đã đầu tư vào homestay, liên kết với hợp tác xã, tổ chức và nhóm để cùng khai thác lợi thế du lịch. Mô hình ‘mỗi nhà vườn – một điểm du lịch nhỏ’ đang từng bước hình thành, tạo ra nguồn thu nhập thêm và giữ chân người trẻ ở lại quê nhà khởi nghiệp.

Ông Bùi Hoài Nam, Bí thư Đảng ủy xã Khánh Sơn, cho biết xã sẽ tiếp tục nghiên cứu các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và hướng đến việc tạo lập các vùng trồng sử dụng phân hữu cơ một cách bền vững, đồng thời phát triển du lịch sinh thái. Không chỉ Khánh Sơn, các xã miền núi khác như Khánh Vĩnh, Bác Ái cũng đang tận dụng điều kiện tự nhiên, văn hóa truyền thống và kinh tế vườn để phát triển du lịch.

Tuy nhiên, quá trình phát triển du lịch tại các vùng miền núi vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, bao gồm hạ tầng giao thông còn yếu, kỹ năng làm du lịch của người dân chưa đồng đều, sản phẩm du lịch đơn lẻ, thiếu tính liên kết vùng và còn hạn chế sự tham gia của doanh nghiệp. Để giải quyết những thách thức này, UBND tỉnh Khánh Hòa đã chỉ đạo các sở, ngành xây dựng kế hoạch hỗ trợ hạ tầng, kết nối tour tuyến, đẩy mạnh chương trình OCOP gắn với phát triển du lịch cộng đồng.

Tỉnh Khánh Hòa khuyến khích các địa phương giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo ra các sản phẩm du lịch mang dấu ấn riêng. Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa, ông Nghiêm Xuân Thành, nhấn mạnh rằng các địa phương miền núi cần khôi phục và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó đề án phát triển du lịch giai đoạn 2025-2030 cần được rà soát, cập nhật lại để phù hợp với tình hình thực tế và tiệm cận với các mục tiêu phát triển bền vững.

Thông qua việc phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp và du lịch cộng đồng, Khánh Hòa hy vọng sẽ khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch của mình, đồng thời góp phần vào việc phát triển kinh tế – xã hội tại các vùng miền núi, nâng cao đời sống của người dân địa phương.