Tình trạng đìu hiu, vắng khách tại nhiều chợ truyền thống ở TPHCM đã trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Các chợ như Bà Chiểu, Tân Định, An Đông, Phạm Văn Hai… đều ghi nhận khung cảnh chung là hàng quán thưa thớt người mua. Mặc dù các sạp vẫn bày biện đầy đủ hàng hóa, nhưng nhiều tiểu thương chỉ ngồi bấm điện thoại hoặc trò chuyện với nhau.

Tình trạng này không chỉ xảy ra với ngành hàng thực phẩm mà còn ảnh hưởng đến các tiểu thương kinh doanh quần áo, giày dép, đồ nhựa. Doanh thu ngày một sụt giảm khiến nhiều người không thể duy trì hoạt động kinh doanh. Bà Nguyễn Thị Mai, tiểu thương bán thịt lợn tại chợ Bà Chiểu, cho biết trước đây chợ đông nghẹt vào buổi sáng, nhưng giờ ngồi đến trưa cũng chỉ lác đác vài người. Nhiều hôm bán chưa được 500.000 đồng, trừ tiền điện nước, tiền thuê sạp còn lại chẳng bao nhiêu.

Chị Nguyễn Út, tiểu thương tại chợ Phạm Văn Hai, cũng chia sẻ rằng trước đây có ngày bán được cho 20-30 khách, nhưng giờ chỉ còn 5-7 khách là mừng. Khách hàng hiện nay phần lớn đều mua hàng trên mạng, khiến việc kinh doanh tại chợ trở nên khó khăn. Tại TPHCM, nhiều chợ truyền thống được đầu tư hàng tỉ đồng nhưng không phát huy hiệu quả, dẫn đến tình trạng bỏ hoang hoặc chỉ hoạt động cầm chừng. Chợ Tân Phú và chợ Phú Hữu (cùng thuộc địa bàn TP Thủ Đức cũ) là hai ví dụ tiêu biểu. Hiện, hai chợ này đã được đưa vào danh sách chờ giải tỏa giai đoạn 2025-2030.

Trước thực trạng này, Sở Công Thương đã kiến nghị thành phố rà soát, giải thể hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng các khu chợ không hiệu quả. Đồng thời, sở cũng tiếp tục rà soát thực trạng mạng lưới chợ trên toàn địa bàn để hoàn thiện kế hoạch phát triển chợ giai đoạn 2025-2030. Để khắc phục tình trạng này, Sở Công Thương cho rằng cần có các giải pháp mở rộng, nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm tăng tính cạnh tranh cho các chợ dân sinh.

Các giải pháp này bao gồm tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi vào những thời điểm cụ thể, quảng bá rộng rãi đến người tiêu dùng, và khuyến khích các tổ chức quản lý chợ đóng vai trò là đại diện truyền thông. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh tại chợ cũng cần được tăng cường, đặc biệt là việc sử dụng các phương thức thanh toán không tiền mặt, dịch vụ giao hàng tận nơi thông qua các đơn vị vận chuyển, và phát triển các kênh bán hàng trực tuyến.

TPHCM cũng đang triển khai các đề án song song như ‘Chợ trực tuyến’, ‘Chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm’, ‘Truy xuất nguồn gốc thịt, trứng, gia cầm’ và ‘Chuỗi thực phẩm an toàn’ nhằm đưa chợ dân sinh vào một hệ sinh thái thương mại có kiểm soát, minh bạch và bền vững hơn. Hy vọng rằng với những nỗ lực này, các chợ truyền thống tại TPHCM sẽ sớm thoát khỏi tình trạng đìu hiu, vắng khách và trở thành điểm đến mua sắm quen thuộc của người dân.

Thực trạng an toàn thực phẩm tại Đồng Nai và các giải pháp giảm thiểu nguy cơ

Thời gian gần đây, vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam. Với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP. PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này.

Ông Kha Chấn Tuyền chia sẻ, trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Đồng Nai là một tỉnh có vị trí quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp thực phẩm an toàn cho các tỉnh thành khác. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự chung tay của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Trước những thách thức và nguy cơ mất ATTP tại Đồng Nai, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và quản lý chặt chẽ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm. Đồng thời, cần có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong việc áp dụng công nghệ, kỹ thuật để sản xuất thực phẩm an toàn.

Có thể thấy, việc đảm bảo ATTP tại Đồng Nai là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết. Với sự chung tay của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân, hy vọng rằng Đồng Nai sẽ trở thành một hình mẫu về chuỗi thực phẩm an toàn, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế địa phương.

Ngày 2-8, tại thành phố Đà Nẵng, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, thuộc Bộ Công Thương, đã phối hợp với Sở Công Thương Đà Nẵng tổ chức một chương trình đào tạo chuyển đổi số dành cho các ban quản lý chợ, tiểu thương và nhà bán hàng trên địa bàn thành phố. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hỗ trợ các chợ truyền thống bắt kịp với xu thế phát triển của thương mại điện tử trong thời đại kỹ thuật số.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, trong bài phát biểu khai mạc chương trình, đã nhấn mạnh rằng thương mại điện tử không còn đơn thuần là một xu hướng mà đã trở thành một phần thiết yếu của nền kinh tế hiện đại. Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã tạo ra những cơ hội chưa từng có cho các doanh nghiệp, giúp họ tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, tối ưu hóa chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức đáng kể cho các thương nhân tại các chợ truyền thống và các tuyến phố. Đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng, với xu hướng chuyển sang mua sắm trực tuyến thông qua các sàn thương mại điện tử. Các nền tảng thương mại điện tử không chỉ cung cấp giá ưu đãi mà còn tổ chức các hoạt động như livestream bán hàng, thu hút người tiêu dùng.

Trước bối cảnh này, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cùng với Sở Công Thương Đà Nẵng đã tổ chức chương trình đào tạo chuyển đổi số. Chương trình này trang bị cho các ban quản lý chợ và tiểu thương kiến thức, giải pháp thương mại điện tử thiết thực, cũng như các mô hình kinh doanh, nền tảng và công cụ phù hợp với đặc thù kinh doanh tại chợ truyền thống.

Các chuyên gia từ các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử và chuyển đổi số như Zalo OA, Zalo Pay, Sapo, Haravan, TikTok Shop và Shopee đã chia sẻ kiến thức và giải pháp tại chương trình. Những nội dung được chia sẻ bao gồm tăng lợi nhuận và bán hàng trên Facebook, xây dựng kênh thông tin của chợ và chăm sóc khách hàng thân thiết thông qua Zalo, chuyển đổi số toàn diện cho tiểu thương, ứng dụng không tiền mặt với ví điện tử, và kỹ năng livestream cho các doanh nghiệp và tiểu thương.

Chương trình đào tạo này là một phần của nỗ lực lớn hơn của Chính phủ trong việc hỗ trợ các chợ truyền thống chuyển đổi số. Trước đó, vào ngày 14-6-2025, tại TP.HCM, lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương và Ngân hàng Nhà nước đã chính thức kích hoạt Chương trình chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống giai đoạn 2025-2030.

Mục tiêu của chương trình là hỗ trợ các chợ truyền thống trên toàn quốc cải thiện chất lượng dịch vụ, cung cấp các giải pháp mua sắm trực tuyến, từ đó giữ chân khách hàng và kết nối với các sàn thương mại điện tử. Chương trình cũng hướng tới đưa chợ truyền thống trở thành một phần trong hệ sinh thái thương mại điện tử, tăng sự minh bạch trong giao dịch mua bán và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Để hỗ trợ tiểu thương trong quá trình chuyển đổi số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã ra mắt ‘Cẩm nang chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống’. Cẩm nang này đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng tiểu thương.

Bên cạnh đó, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng giới thiệu Cộng đồng chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống, congdong.tieuthuongvietnam.vn. Cộng đồng này là nơi tụ họp của các tiểu thương, ban quản lý chợ truyền thống, các tuyến phố và các chuyên gia trong lĩnh vực chuyển đổi số. Tham gia cộng đồng sẽ giúp tiểu thương cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số thường xuyên, tiếp cận các giải pháp chuyển đổi số nhanh chóng và có cơ hội hỏi-đáp với các chuyên gia.

Trong bối cảnh nhiều chợ truyền thống tại TP.HCM đang đối mặt với khó khăn, vắng khách, việc đẩy mạnh chuyển đổi số được xem là giải pháp quan trọng để ‘giải cứu’ tiểu thương và giúp họ thích nghi với thay đổi trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng.

Trong bối cảnh các chợ truyền thống đang dần mất đi thị phần trước sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình thương mại hiện đại, Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh đang tích cực triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ các chợ này cải thiện hoạt động và thích ứng với xu thế mới. Theo thông tin từ Sở Công Thương, cơ quan này đang phối hợp chặt chẽ với UBND Thành phố và các địa phương để tiến hành rà soát thực trạng, phân tích nguyên nhân và đánh giá khó khăn, vướng mắc của từng chợ. Từ đó, các giải pháp phù hợp sẽ được lựa chọn và triển khai nhằm hỗ trợ các chợ truyền thống phát triển bền vững.

Một trong những trọng tâm được đẩy mạnh là nâng cao chất lượng dịch vụ ở chợ truyền thống nhằm thu hút người tiêu dùng quay trở lại. Các địa phương sẽ được khuyến khích tổ chức các chương trình khuyến mãi vào những thời điểm cụ thể trong năm và truyền thông rộng rãi đến người tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc khuyến khích các tổ chức quản lý chợ chủ động đảm nhận vai trò truyền thông và quảng bá thương hiệu chợ cũng được xem là giải pháp quan trọng để gia tăng sức hút đối với người tiêu dùng. Việc tổ chức và quản lý tốt các hoạt động này sẽ giúp nâng cao hình ảnh và uy tín của các chợ truyền thống.

Việc đưa công nghệ vào hoạt động kinh doanh tại chợ truyền thống đang trở thành xu hướng không thể thiếu trong thời đại số. Các giải pháp như thanh toán không dùng tiền mặt, giao hàng tận nơi thông qua các đơn vị vận chuyển, và bán hàng qua nền tảng trực tuyến đang được khuyến khích triển khai nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm của chợ một cách nhanh chóng và tiện lợi hơn. Điều này không chỉ giúp tăng cường trải nghiệm mua sắm mà còn mở rộng khả năng tiếp cận của các sản phẩm tại chợ với khách hàng trên toàn thành phố, thậm chí là trực tuyến.

Đảm bảo chất lượng hàng hóa và an toàn thực phẩm tại các chợ dân sinh cũng đang được tăng cường. Sở Công Thương chỉ đạo các đơn vị chuyên môn phối hợp với tổ chức quản lý chợ đẩy mạnh kiểm tra hoạt động kinh doanh, đặc biệt đối với mua bán động vật và sản phẩm động vật, yêu cầu phải có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, kiểm dịch thú y đầy đủ, bao bì đúng quy định. Những trường hợp vi phạm tái diễn sẽ bị xử phạt nghiêm hoặc đình chỉ kinh doanh để răn đe và nâng cao tính tuân thủ của các thương nhân.

Song song đó, các thương nhân tại chợ được vận động và tuyên truyền tuân thủ quy định pháp luật trong hoạt động buôn bán, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh văn minh, an toàn và bền vững. Không dừng lại ở các giải pháp ngắn hạn, Thành phố còn triển khai nhiều chương trình và đề án mang tính chiến lược nhằm hiện đại hóa hệ thống chợ truyền thống như Đề án phát triển hệ thống chợ thích ứng với bối cảnh dịch bệnh và chuyển đổi số; các mô hình thực tiễn như Chuỗi thực phẩm an toàn; Đề án truy xuất nguồn gốc thịt heo, gia cầm, trứng gia cầm; mô hình Chợ thí điểm đảm bảo an toàn thực phẩm và Chợ trực tuyến cũng đang được triển khai từng bước trên địa bàn.

Trong gần 20 năm qua, nhiều chợ truyền thống tại thành phố Hồ Chí Minh đang đối mặt với tình trạng bị bỏ hoang hoặc hoạt động cầm chừng. Sở Công Thương thành phố đã kiến nghị thành phố tiến hành rà soát và giải thể hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng các khu chợ không hiệu quả.

Tại buổi họp báo kinh tế – xã hội chiều ngày 31/7, Sở Công Thương thành phố đã cung cấp thông tin về tình hình hoạt động của chợ truyền thống trên địa bàn. Theo đó, nhiều chợ truyền thống được đầu tư hàng tỷ đồng nhưng không phát huy hiệu quả, dẫn đến tình trạng bỏ hoang hoặc chỉ hoạt động cầm chừng. Chợ Tân Phú và chợ Phú Hữu (cùng thuộc địa bàn TP. Thủ Đức cũ) là hai ví dụ tiêu biểu. Chợ Tân Phú được xây dựng từ năm 2005 trên diện tích 1.815m² nhưng do vị trí giao thông bất tiện nên không có tiểu thương kinh doanh. Chợ Phú Hữu (xây dựng từ 2004, diện tích hơn 9.600m²) hiện chỉ có khoảng 20/164 sạp còn hoạt động, chủ yếu buôn bán vào buổi tối với số lượng tiểu thương đếm trên đầu ngón tay.

Sở Công Thương đã kiến nghị thành phố rà soát, giải thể hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng các khu chợ không hiệu quả. Hiện, 2 chợ nói trên đã được đưa vào danh sách chờ giải tỏa giai đoạn 2025–2030. Sở cũng đang tiếp tục rà soát thực trạng mạng lưới chợ trên toàn địa bàn, nhất là khu vực mới sáp nhập gồm Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ), để hoàn thiện kế hoạch phát triển chợ giai đoạn 2025–2030.

Có nhiều nguyên nhân khiến chợ truyền thống ngày càng bị thu hẹp vai trò. Trong đó, nổi bật là sự phát triển ồ ạt của siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử. Người dân thành phố, đặc biệt là giới trẻ, đang dần thay đổi thói quen mua sắm, hướng đến kênh hiện đại, nhanh chóng, tiện lợi và an toàn hơn.

Bên cạnh đó, hạ tầng nhiều chợ đã xuống cấp nghiêm trọng, công tác quản lý yếu kém, thương nhân già hóa và thiếu lực lượng kế thừa, trong khi các điểm buôn bán tự phát lại cạnh tranh không lành mạnh ngay sát khu vực chợ.

Để chấn chỉnh, thành phố đang hướng tới chuyển đổi mô hình hoạt động của chợ truyền thống, nâng cao khả năng cạnh tranh thông qua việc áp dụng công nghệ, số hóa và tổ chức lại mạng lưới theo hướng hiện đại hóa.

Một loạt giải pháp đang được triển khai như: tổ chức các chương trình khuyến mãi, truyền thông quảng bá chợ, khuyến khích các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, giao hàng tận nơi, bán hàng trực tuyến và livestream tại chợ. Đồng thời, các tổ chức quản lý chợ sẽ tăng cường kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy và an ninh trật tự. Những tiểu thương vi phạm nhiều lần sẽ bị xử phạt nặng hoặc đình chỉ kinh doanh.

Sở Công Thương cũng yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh tuyên truyền đến tiểu thương các quy định về kinh doanh và vệ sinh an toàn thực phẩm, niêm yết giá công khai để xây dựng lại niềm tin người tiêu dùng vào chợ truyền thống.

Thành phố đang phối hợp với Trường Đại học Kinh tế – Luật xây dựng “Đề án Phát triển hệ thống chợ thích ứng với dịch bệnh và chuyển đổi số”. Đề án này đánh giá toàn diện thực trạng hệ thống chợ hiện nay và đề xuất các mô hình hoạt động mới, linh hoạt, số hóa, văn minh, có khả năng thích nghi với tình huống khẩn cấp như dịch bệnh, đồng thời góp phần thu hút khách du lịch, bảo tồn văn hóa chợ truyền thống.

Việc đóng cửa các chợ yếu kém không đồng nghĩa xóa bỏ hoàn toàn kênh phân phối truyền thống. Đây là bước thanh lọc cần thiết để các chợ có cơ hội tái cấu trúc, phát triển theo hướng hiện đại, bền vững, và góp phần vào sự phát triển chung của thành phố.