Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ mọi nguồn đã trở thành một nhiệm vụ cấp thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, một khâu quan trọng trong chuỗi cung ứng thực phẩm đang bị bỏ qua trong các chiến lược khí hậu quốc gia và doanh nghiệp, đó là hệ thống kho lạnh.

Một báo cáo gần đây của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) và Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) năm 2024 chỉ ra rằng, sự thiếu hụt hệ thống làm lạnh hiệu quả đang dẫn đến tình trạng thất thoát 526 triệu tấn thực phẩm hàng năm, chiếm 12% tổng sản lượng thực phẩm toàn cầu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an ninh lương thực mà còn tác động tiêu cực đến thu nhập của 470 triệu nông dân quy mô nhỏ, làm giảm 15% thu nhập của họ.

Hệ thống kho lạnh hiện đang tiêu thụ một lượng năng lượng đáng kể, chiếm khoảng 60-70% năng lượng điện của các cơ sở lưu trữ lạnh. Trên quy mô toàn cầu, kho lạnh tiêu thụ khoảng 5% tổng nhu cầu năng lượng thế giới và đóng góp 2,5% tổng lượng phát thải khí nhà kính. Phát thải từ kho lạnh diễn ra qua hai kênh chính: phát thải gián tiếp từ tiêu thụ điện năng và phát thải trực tiếp từ rò rỉ các chất làm lạnh hydrofluorocarbon (HFC).

Ở Việt Nam, ngành logistics kho lạnh dự kiến sẽ đạt 295 triệu USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng 12% mỗi năm. Tuy nhiên, sự phát triển này còn nhiều hạn chế về tính bền vững. Để chuyển đổi hệ thống kho lạnh theo hướng bền vững, cần một cách tiếp cận tích hợp từ công nghệ, chính sách đến tài chính.

Về mặt công nghệ, các giải pháp làm lạnh có tiềm lực nhà kính thấp (low-GWP) đang trở thành xu thế chủ đạo. Về chính sách, các quốc gia cần ban hành tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ tích hợp cả hiệu suất năng lượng và loại chất làm lạnh sử dụng. Về tài chính, nhiều cơ chế đang được phát triển để hỗ trợ chuyển đổi kho lạnh xanh, bao gồm các khoản vay xanh, trái phiếu liên kết ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị), và mô hình Cooling-as-a-Service (CaaS) – làm lạnh như một dịch vụ.

Việt Nam có thể học hỏi từ châu Âu trong việc thiết lập tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ và cần có sự phối hợp liên ngành để các cơ chế tài chính phát huy hiệu quả. Việc chuyển đổi sang hệ thống kho lạnh bền vững không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực và hỗ trợ phát triển bền vững.

Xu hướng chuyển dịch sang các giải pháp làm lạnh bền vững đang ngày càng rõ ràng. Các doanh nghiệp và chính phủ trên toàn thế giới đang tích cực tìm kiếm các giải pháp để giảm thiểu tác động môi trường từ hệ thống kho lạnh. Với sự hợp tác và cam kết từ tất cả các bên liên quan, việc xây dựng một tương lai bền vững cho ngành logistics kho lạnh là hoàn toàn có thể.

Các nhà khoa học toàn cầu đang phải đối mặt với một thách thức mới khi việc cắt giảm ô nhiễm không khí trên phạm vi toàn thế giới vô tình đẩy nhanh quá trình nóng lên toàn cầu. Mặc dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cộng đồng, nhưng việc giảm thiểu ô nhiễm không khí đang làm mất đi một phần quan trọng trong việc làm chậm lại sự nóng lên của Trái Đất.

Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment chỉ ra rằng việc giảm ô nhiễm không khí tại Đông Á, đặc biệt là Trung Quốc, đã làm mất đi ‘hiệu ứng làm mát’ do bụi bẩn trong không khí gây ra. Những hạt bụi này trước đây có tác dụng như một tấm chắn, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt Trái Đất. Khi các quốc gia thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để giảm khí thải như SO₂, ‘tấm chắn’ này đã biến mất.

Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, cho biết: ‘Chúng ta đã tháo tấm rèm che nắng, giờ phải chống lại ánh nắng đó bằng cách giảm các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.’ Việc cải thiện chất lượng không khí là điều không thể tranh cãi vì lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, nếu không có hành động quyết liệt để giảm khí nhà kính như CO₂ và methane, nhân loại sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn.

Một số giải pháp được đề xuất bao gồm trồng cây, thu giữ carbon, và chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang nguồn tái tạo. Các giải pháp này được đánh giá là con đường đúng đắn, dù có thể chậm hơn nhưng chắc chắn hơn. Bài học từ Đông Á cho thấy chính sách môi trường cần đi đôi với hành động chống biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, từ cải thiện chất lượng không khí đến giảm khí thải và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Các chuyên gia đang kêu gọi các quốc gia thực hiện các biện pháp đồng bộ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Việc đầu tư vào các công nghệ sạch, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo và áp dụng các chính sách nghiêm ngặt về bảo vệ môi trường là những bước đi cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Tóm lại, mặc dù việc giảm ô nhiễm không khí mang lại nhiều lợi ích, nhưng cần đi kèm với các biện pháp giảm khí nhà kính để tránh đẩy nhanh tốc độ nóng lên toàn cầu. Một chiến lược cân bằng và đa hướng sẽ giúp nhân loại tiến tới một tương lai bền vững hơn.