Lật sang trang mới trong chính sách hình sự – Luật số 86/2025/QH15

Ngày 01/07/2025, Luật số 86/2025/QH15 chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách hình sự ở Việt Nam. Với nhiều sửa đổi, bổ sung đáng kể trong Bộ luật Hình sự, luật này không chỉ thể hiện một chính sách hình sự nhân đạo mà còn hướng tới mục tiêu phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm.

Một trong những điểm nổi bật của Luật số 86/2025/QH15 là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tám tội danh. Quyết định này phù hợp với xu hướng chung của thế giới về việc giảm thiểu áp dụng án tử hình và thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước Việt Nam. Tuy nhiên, việc này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và khắc phục hậu quả của các tội danh này.

Ngoài ra, Luật số 86/2025/QH15 cũng đưa ra những quy định mới về giảm án đối với tội phạm tham nhũng. Cụ thể, để được giảm án, người bị kết án tù chung thân về tội ‘Tham ô tài sản’ và ‘Nhận hối lộ’ phải tự nguyện nộp lại ít nhất ba phần tư số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ và tích cực hợp tác, lập công. Đây là một thay đổi mang tính chiến lược nhằm giải quyết hạn chế kéo dài trong việc thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng.

Lật sang một trang mới trong chính sách hình sự nhân đạo, Luật số 86/2025/QH15 mở rộng đối tượng không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình mà mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bổ sung này thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nhà nước ta trong chính sách hình sự, bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của người bị kết án trong những trường hợp đặc biệt.

Đáng chú ý, Luật số 86/2025/QH15 cũng hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy thông qua việc bổ sung tội danh ‘Sử dụng trái phép chất ma túy’ tại Điều 256a Bộ luật Hình sự. Việc này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong quá trình cai nghiện, khắc phục tình trạng tái nghiện phổ biến và kéo dài thời gian điều trị không hiệu quả.

Thêm vào đó, Luật số 86/2025/QH15 điều chỉnh tăng mức phạt tiền trong nhiều tội danh liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường và an toàn thực phẩm. Mức phạt tiền tăng lên gấp đôi trong nhiều trường hợp, phù hợp với thực tiễn xử lý tội phạm phi bạo lực, đồng thời khuyến khích áp dụng hình phạt tiền thay thế tù có thời hạn với người phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, có điều kiện khắc phục hậu quả.

Kết luận, Luật số 86/2025/QH15 đại diện cho một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Những quy định mới phản ánh sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm. Tuy nhiên, để các quy định này đi vào cuộc sống, rất cần sự phối hợp đồng bộ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tăng cường đào tạo người tiến hành tố tụng và giám sát thực hiện một cách chặt chẽ.