Luật Nhà giáo, một đạo luật quan trọng, dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong việc nâng cao vị thế và quyền lợi của nhà giáo. Một trong những điểm mới nổi bật của luật này là việc bỏ chia hạng nhà giáo, thay vào đó, chức danh nhà giáo sẽ được xác định dựa trên yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp trong từng cấp học và trình độ đào tạo. Điều này được kỳ vọng sẽ chấm dứt những bất cập và bất công trong việc trả lương cho nhà giáo hiện nay.

Từ ngày 01/01/2026, giáo viên sẽ không còn được chia thành các hạng I, II, III như hiện nay. Thay vào đó, lương của nhà giáo sẽ được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến sẽ tham mưu Chính phủ xếp lại bảng lương của một số chức danh nhà giáo, bao gồm giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, và giáo viên giáo dục nghề nghiệp hạng IV. Mục đích là để bảo đảm tính thống nhất về bảng lương áp dụng với các chức danh nghề nghiệp viên chức nhà giáo và viên chức các ngành, lĩnh vực khác.

Dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo cũng đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng. Theo đó, hệ số lương đặc thù đối với nhà giáo sẽ được áp dụng với mức từ 1,1 đến 1,6 tùy theo cấp học và trình độ đào tạo. Điều này sẽ giúp bảo đảm mức sống của nhà giáo, giúp họ an tâm công tác và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.

Bên cạnh đó, Luật Nhà giáo cũng quy định các chính sách ưu đãi và phụ cấp đặc thù khác cho nhà giáo. Chính sách thu hút và trọng dụng nhà giáo sẽ bao gồm ưu tiên trong tuyển dụng, tiếp nhận, tiền lương, phụ cấp, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bổ nhiệm, điều kiện làm việc, trang thiết bị làm việc, và phúc lợi. Thông tin về chính sách tiền lương mới cho nhà giáo sẽ giúp họ có cơ hội phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Việc xếp lương theo cấp học và trình độ đào tạo sẽ giúp đảm bảo công bằng và hợp lý trong việc trả lương cho nhà giáo. Giáo viên có trình độ đào tạo cao hơn sẽ được hưởng lương cao hơn, và giáo viên có hiệu quả công việc cao hơn sẽ được thưởng cao hơn. Tuy nhiên, để đảm bảo tính hiệu quả của các chính sách mới, cần phải đi kèm với trách nhiệm và cấm tuyệt đối dạy thêm tiêu cực, dạy thêm trái phép. Chỉ khi có sự kết hợp giữa nâng cao vị thế và quyền lợi của nhà giáo với trách nhiệm và kỷ luật nghiêm khắc, chúng ta mới có thể trả lại sự tôn nghiêm, uy tín và vị thế của nhà giáo.

Để thực hiện các chính sách mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật cần thiết. Đồng thời, Bộ cũng đang phối hợp với các cơ quan khác để đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong việc triển khai các chính sách mới. Thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ giúp người dân và nhà giáo nắm bắt được tiến độ và nội dung của các chính sách mới.

Nhiều nhà giáo tỏ ra phấn khởi khi được tiếp cận thông tin về dự thảo chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp và các chính sách hỗ trợ, thu hút đối với ngành giáo dục. Tuy nhiên, vẫn còn một số băn khoăn liên quan đến hệ số lương đặc thù.

Dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp, chính sách hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo đã được nhiều cơ sở giáo dục đăng tải. Theo đó, các nhà giáo sẽ được bổ nhiệm chức danh và xếp lương tương ứng với hệ số lương đặc thù áp dụng cho chức danh đó. Hệ số lương đặc thù này có các mức từ 1,1 đến 1,6.

Công thức tính tiền lương được quy định rõ ràng như sau: Lương = (Hệ số lương x Mức lương cơ sở) + Phụ cấp. Trong những ngày qua, thông tin về dự thảo bổ sung chính sách tiền lương và hệ số lương đặc thù cho đội ngũ nhà giáo đã thu hút sự quan tâm đặc biệt trong ngành giáo dục.

Cô Bùi Thị Dung, Hiệu trưởng Trường Mầm non Hoa Pơ Lang, bày tỏ sự vui mừng khi dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp, chính sách hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo là một bước tiến quan trọng. Điều này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước và ngành giáo dục đối với đội ngũ giáo viên. Dự thảo mới bổ sung hệ số lương đặc thù cho nhà giáo, giúp tiền lương tăng lên rõ rệt, phù hợp với tinh thần chỉ đạo ‘nhà giáo được xếp lương cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp’.

Thầy Nguyễn Ánh, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Chu Văn An, cũng cho rằng việc bổ sung hệ số lương đặc thù cho đội ngũ giáo viên là một chính sách có tác động rõ rệt đến đời sống của nhà giáo. Mức lương của giáo viên ở nhiều cấp học sẽ tăng đáng kể so với trước đây.

Tuy nhiên, cô Trần Thị Thuỷ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Cư M’lan, bày tỏ băn khoăn về cách sắp xếp hệ số lương đặc thù giữa giáo viên đã và chưa đạt chuẩn. Cần có cơ chế ràng buộc và khuyến khích rõ ràng hơn để đảm bảo công bằng và tạo động lực thúc đẩy đội ngũ giáo viên nâng cao trình độ chuyên môn.

Dù vậy, các giáo viên đều nhìn nhận rằng việc áp dụng hệ số lương đặc thù là chủ trương đúng, mang lại lợi ích thiết thực cho giáo viên. Việc tăng thu nhập thông qua cơ chế hệ số lương đặc thù là một bước tiến đáng ghi nhận, mang tính động viên và khích lệ đội ngũ tiếp tục phấn đấu vì sự nghiệp giáo dục.

Tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp: Cần đi kèm với trách nhiệm giải trình

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) để lấy ý kiến góp ý. Một trong những nội dung quan trọng của dự thảo là mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo.

Các chuyên gia và lãnh đạo cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, tự chủ sẽ giúp các trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh, đào tạo và quản lý tài chính. Tuy nhiên, cần có cơ chế kiểm định và đánh giá chất lượng đào tạo để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực.

Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (Thành phố Đà Nẵng) cho rằng, dự thảo mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ mang lại nhiều thuận lợi. Các trường sẽ chủ động hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề.

Tiến sĩ Phạm Văn Tân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, cho rằng tự chủ chỉ tiêu tuyển sinh sẽ đi kèm với trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đầu ra. Nhà trường sẽ phải công khai mức học phí và các khoản thu dịch vụ khác cho từng năm học và toàn khóa.

Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 (tỉnh Đồng Nai) đánh giá, việc mở rộng quyền tự chủ giúp trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo. Tuy nhiên, cần có thêm chính sách hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để sinh viên yên tâm học tập.

Về việc đưa chức danh giảng viên đồng cơ hữu vào dự thảo, các chuyên gia cho rằng cần định nghĩa rõ về giảng viên đồng cơ hữu để tránh lạm dụng khi mở ngành. Cần có văn bản hướng dẫn cụ thể để nhà trường thuận tiện hơn trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng và phân bổ giờ giảng.

Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi đề xuất, cần quy định tỷ lệ tối đa giảng viên đồng cơ hữu được tính vào tổng số giảng viên phục vụ cho việc mở ngành hoặc duy trì ngành. Điều này giúp đảm bảo ngành học vẫn có “xương sống” là giảng viên cơ hữu toàn thời gian để duy trì lâu dài.

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần tiếp tục được hoàn thiện để tạo ra hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt, thích ứng cao với sự thay đổi của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.