Hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam hiện đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, nhiều sở tại các địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.
Tình trạng trên đã gây ra sự tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cho biết có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.
Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.
Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp xuất khẩu đang gặp khó khăn do chậm cấp giấy chứng nhận, yêu cầu cấp thiết là cần có hướng dẫn cụ thể và giải pháp hỗ trợ kịp thời. Việc này không chỉ giúp giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp mà còn góp phần duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu.
Để tránh tình trạng tương tự xảy ra trong tương lai, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và địa phương trong việc quản lý và cấp phép. Bên cạnh đó, cần có những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng các yêu cầu về an toàn thực phẩm và xuất khẩu.
Hiện tại, các doanh nghiệp đang chờ đợi hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng để có thể tiếp tục hoạt động xuất khẩu. Sự hỗ trợ và hướng dẫn kịp thời sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn và tiếp tục đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế.