Tính cách tự luyến đang trở thành một thuật ngữ quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày, từ mạng xã hội đến các cuộc trò chuyện thông thường. Nhưng đâu là bản chất thực sự của tính cách này?
Một nghiên cứu mới đã làm sáng tỏ mối liên hệ quan trọng giữa tính cách tự luyến và trải nghiệm tuổi thơ.
Theo nghiên cứu, tính cách tự luyến, đặc biệt là kiểu dễ tổn thương, có thể bắt nguồn từ những tổn thương trong mối quan hệ gắn bó thời thơ ấu.
Tính cách tự luyến có nhiều biểu hiện khác nhau
Tự luyến không chỉ đơn giản là sự tự tin thái quá hay thích được chú ý. Nó là một tập hợp các đặc điểm tính cách tồn tại trong mỗi người ở các mức độ khác nhau.
Nghiên cứu đã phân tích hơn 33 nghiên cứu với hơn 10.000 người tham gia và phát hiện ra rằng những người có đặc điểm tự luyến dễ tổn thương có mối liên hệ chặt chẽ với các kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ thời thơ ấu.
Có hai dạng tự luyến chính: tự luyến phô trương và tự luyến dễ tổn thương. Tự luyến phô trương biểu hiện qua sự tự tin thái quá, thích kiểm soát và thể hiện quyền lực. Trong khi đó, tự luyến dễ tổn thương lại trầm lặng, nhạy cảm với chỉ trích và luôn cảm thấy bất an.
Cả hai dạng đều có điểm chung là thiếu đồng cảm, hay thao túng và cảm thấy mình có quyền hơn người khác. Điều này khiến họ thường gặp rắc rối trong các mối quan hệ, đặc biệt là tình yêu.
Theo lý thuyết gắn bó, cách chúng ta được nuôi dạy từ nhỏ sẽ định hình cách yêu, cách tin và cách sống cùng người khác khi trưởng thành.
Nếu một đứa trẻ được nuôi dưỡng trong tình yêu thương, sự ổn định và quan tâm, chúng có khả năng phát triển kiểu gắn bó an toàn.
Ngược lại, trẻ bị bỏ bê, ngược đãi hoặc sống trong môi trường tình cảm không nhất quán có thể hình thành các kiểu gắn bó không an toàn, dẫn đến các vấn đề trong mối quan hệ sau này.
Nghiên cứu cho thấy tự luyến dễ tổn thương có liên hệ rõ rệt với hai kiểu gắn bó lo lắng và sợ hãi. Điều này cho thấy rằng trải nghiệm tuổi thơ có vai trò quan trọng trong việc hình thành tính cách tự luyến.
Mặc dù mối quan hệ giữa gắn bó không an toàn và tự luyến chỉ mang tính tương quan, nhưng nó là một yếu tố rủi ro đáng lưu ý. Không phải ai lớn lên trong môi trường thiếu thốn cảm xúc cũng trở thành người tự luyến, nhưng với một số người, việc phát triển tính cách tự luyến có thể là chiến lược sinh tồn tâm lý.
Các liệu pháp tâm lý như liệu pháp lược đồ và liệu pháp tập trung cảm xúc đang được chứng minh là hiệu quả trong việc giúp con người chữa lành tổn thương và xây dựng mối quan hệ lành mạnh hơn.
Cuối cùng, việc hỗ trợ cha mẹ xây dựng gắn bó an toàn với con cái là nền móng cho một thế hệ trưởng thành không mang theo những vết thương vô hình vào các mối quan hệ sau này.