Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng vừa đưa ra đề xuất về việc xóa bỏ quy định ‘trần lương’ trong các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học và viện nghiên cứu. Mục đích của đề xuất này là để thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Đề xuất này được bà nêu lên tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI diễn ra vào sáng ngày 19/7 tại Hà Nội.
Theo bà Hằng, để tạo ra đột phá trong lĩnh vực khoa học, giáo dục và chuyển đổi số, Việt Nam cần có cơ chế tuyển dụng và đãi ngộ mới, linh hoạt và cạnh tranh. Các cơ chế này cần tránh bị gò bó theo ngạch, bậc, hệ số và thay vào đó, tập trung vào việc tạo ra môi trường làm việc lành mạnh, cạnh tranh công bằng dựa trên năng lực và đóng góp của từng cá nhân. Các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học và viện nghiên cứu, cần phải có chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và giữ chân nhân tài.
Bà Hằng cũng kiến nghị rằng nên khuyến khích không phân biệt giữa khu vực công và tư, vì cả hai đều đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước. Nhiều trí thức Việt Nam tại nước ngoài muốn đóng góp cho đất nước nhưng gặp khó khăn do thiếu cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm hiện đại. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ để giúp họ có thể thực hiện được mong muốn của mình.
Hoàn thiện khung pháp lý cũng là một vấn đề quan trọng được bà Hằng đề cập. Bà kiến nghị hoàn thiện khung pháp lý, trong đó có các quy định liên quan đến quốc tịch. Luật Quốc tịch Việt Nam sửa đổi đã mang lại những thay đổi tích cực, cho phép người Việt Nam ở nước ngoài giữ hoặc phục hồi quốc tịch Việt Nam mà không vi phạm pháp luật của nước sở tại. Quy trình đăng ký quốc tịch hiện nay đã được đơn giản hóa, chỉ cần nộp hồ sơ tại đại sứ quán, sau đó chuyển trực tiếp đến Bộ Tư pháp với thời hạn xử lý rõ ràng.
Đặc biệt, các thế hệ thứ hai, thứ ba sinh ra ở nước ngoài cũng được quyền lựa chọn quốc tịch Việt Nam. Với quốc tịch Việt Nam, trí thức Việt kiều sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi như công dân trong nước, bao gồm quyền sở hữu nhà đất và kinh doanh bất động sản, xóa bỏ những rào cản trước đây như phải nhờ người khác đứng tên.
Về vấn đề đãi ngộ, ông Nguyễn Khắc Lịch, cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ có chính sách thu hút nhân tài, với mức lương cạnh tranh sòng phẳng với các nước trên thế giới. Điều này nhằm thu hút nhân tài công nghệ số làm việc ở Việt Nam.
Các chuyên gia và lãnh đạo đang kỳ vọng rằng với những chính sách mới, Việt Nam sẽ có thể thu hút được nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Đồng thời, việc hoàn thiện khung pháp lý và cải thiện môi trường làm việc sẽ giúp giữ chân và phát triển tài năng trong nước.
Chính phủ và các bộ, ngành đang tích cực nghiên cứu và triển khai các giải pháp để thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài. Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực tạo ra một môi trường làm việc hấp dẫn và cạnh tranh để thu hút nhân tài.